نورکدے نہیں مرسکدا ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ منظرفارانی

نور کدے نہیں مرسکدا

منظرفارانی

نوٹ: جہانِ اردو پر پنجابی (اردو رسم الخط) میں تحریر کیا ہوا ایک مضمون حاضرخدمت ہے۔ پنجابی کے نامور صوفی شاعر نورکپورتھلوی پر محترم منظر فارانی کا لکھا مضمون احباب کی نذر ۔ یہ مضمون جہان اردو سے وابستہ نامور قلمکار ڈاکٹراظہاراحمد گلزار نے ارسال کیا ہے ۔ احباب کی راے کا منتظر ۔

نور محمد نور کپور تھلوی ہوریں کلاسیکی لہجے دے اک منجھے ہوئے شاعر سن جیہڑے ساری عمر محبتاں ونڈدے رہے۔ اوہ پیار دے پجاری، انصاف دے پرچارک تے ہمدردی تے رواداری دی جیوندی جاگدی تصویر سن۔اوہناں دی شخصیت ہور وی کئی پکھوں بڑی سوہنی تے من موہنی سی۔ اوہ احترام انسانیت د ابڑا خیال رکھدے سن۔وڈیاں دی عزت تے نکیاں نال شفقت کرنا اوہناں دی فطرت دا حصہ سی۔ اوہ اہل فن دا احترام کردے تے نویں لکھاریاں نوں ہلہ شیری دیندے رہندے۔اوہ مشاعریاں وچ عام شاعراں وانگر کسے شاعردا مونہہ مہاندرا تے منصب مرتبہ ویکھ کے داد نہیں سن دیندے۔ اوہناں نے ہمیش باب العلم حضرت علی کرم اللہ وجہہ دے ایس فرمان تے عمل کیتا۔کہ ’’ایہ نہ ویکھو کہ کون کہندا اے ‘ایہہ ویکھو کہ کیہ کہند ااے‘‘

نور محمد نور کپور تھلوی ہوراں نال میری پہلی ملاقات اج توں تریہہ کو ورھے پہلوں ابوذریؓ مسلک دے علم بردار،پنجابی دے سنکھے شاعر،اگھے تے نگھے سوجھوان تے شیخ رشید نوں بابا عبیر ابوذری بناؤن آلے پنجابی دے خاموش تے سچجے سیوک تے اودوں پاکستان رائٹرز گلڈ لائل پور (فیصل آباد)دے سیکرٹری شوق عرفانی ہوراں دے مکان (چنیوٹ بازار)تے ہون والی اک محفل مشاعرہ وچ ہوئی۔مینوں چنگی طرحاں یاد اے کہ جدوں نور کپور تھلوی ہوریں محفل اچ اپڑے سن‘ میں پھانڈے دی ماری ہوئی گھگی وانگوں اک نکرے لگ کے بیٹھا ہویا ساں۔ اوہناں نوں خورے میری چپ چنگی لگی یاں میرے اکلاپے تے ترس آگیا۔ اوہ میرے کول آکے بہہ گئے۔ میں احتراما تھوڑا جیہا ہور سنگڑ کے کندھ دے نال لگ گیاتے اوہناں توں گٹھ کو ہور پرانہہ ہو گیا۔اوہ وی وضعدار قسم دے بندے سن۔ذرا کو کھسک کے ہور نیڑے ہو گئے تے بزرگانہ شفقت تے گوہ نال میرے ول ویکھ کے میرا ناں پچھیا۔ انج اوہناں نال میرا پہلا تعارف ہویا۔اوہناں دا تعارف حاصل کرن دی تے نہ مینوں جرات ہوئی تے نہ میں پچھیا۔(بعد وچ جدوں سٹیج سیکرٹری نے اوہناں نوں کلام پڑھن دی درخواست کیتی تے میرا ایہ مسئلہ انج ای حل ہو گیا۔اوہ ہولی ہولی مٹھے مٹھے انداز وچ میرا کھوج لاؤن لگ پئے تے اجے اوہ میرا حدود اربعہ‘‘پھرول ای رہے سن کہ مشاعرے دے آغاز دا اعلان ہوگیا۔مشاعرے دے دوران اوہ ہر چھوٹے وڈے شاعر نوں بڑے گوہ نال سن دے رہے تے ہر قابل داد شعر تے دل کھول کے داد دیندے رہے۔
عام طور تے ویکھیا گیا اے کہ کوئی جونئیر شاعر کدے کوئی چج دا شعر پڑھ دوے تے قولنج دے مریض وانگر کئی سینئر شاعراں دے ڈھڈ وچ گلوٹ پھرن لگ پیندے نیں تے متھے دے ولھیٹ ہور اگھڑ آؤندے نیں۔خیر۔۔اسیں تے نور کپور تھلوی ہوراں دی شخصیت تے فن بارے گل بات کر رہے آں جیہڑے اپنے ناں وانگوں روشن دماغ‘روشن فکر تے روشن ضمیر ہین۔اوہ اپنے ذہنی چانن پاروں۔بندیاں دی بڑی پرکھ پچھان رکھدے سن۔ ایس کرکے اوہناں دی صحبت تے بہن اٹھن وی مہذب‘شائستہ تے پڑھے لکھے لوکاں نال ای ہیسی سگوں اوہناں ہمیش شاعراں‘ادیباں تے اہل علم دے نال ای بہتا تعلق رکھیا۔شہر وچ شوق عرفانی‘صائم چشتی تے خلیق قریشی ورگے قلم کاراں تے اہلِ فن دے نال اوہناں دے دوستانہ تعلقات رہے۔ اوہ بڑی نگھی تے مٹھی طبیعت دے انسان سن تے اوہناں دی شخصیت وچ اک مقناطیسی کشش ہیسی جیہڑا اک واری اوہناں کول بہہ جاندا۔ اوہ اوہناں دا ای ہوکے رہ جاندا۔
نور کپور تھلوی ہوریں دینی ذہن تے اسلامی سوچاں رکھن آلے انسان سن۔اوہناں دا مطالعہ بڑا وسیع سی۔اوہ سیاسی‘سماجی ‘علمی ‘ادبی تے اسلامی حوالیاں نال بڑی پر مغز گل بات کردے سن۔ اوہناں دی شاعری بامقصد تے سلاہن جوگ اے۔ اوہناں دیاں اکثر نعتاں وچ تلمیحاں دی ورتوں ویکھ کے اوہناں دے مطالعے دے کھلار دا پتہ لگد ااے۔
عرش تے جاون والا جانے یاں جانے جس سدیا
کیہ گلاں ہوئیاں رب تھیں مولا دے دلدار دیاں
آتش کدہ ایران دا بجھیاکنگرے ڈگ پے قیصر دے
خاص نشانیاں ظاہر ہوئیاں آقاؐ دے اظہار دیاں
کنکر ہتھاں دے وچ بولے‘چن ہویا سی دوپارہ
مکڑی ثور تے جالا تنیا‘روکیا ں راہواں غار دیاں
شاعر ی وچ اوہناں دا اپنا رنگ ڈھنگ تے اپنا انداز اے۔ایس معاملے و چ اوہ کسے دی تقلید دے قائل نہیں۔ اوہناں دے خیالات‘ مشاہدات تجربات تے احساسات نویکلے نیں۔ اردو تے فارسی ادب دے مطالعے نے اوہناں دے خیالات وچ ڈونگھیائی تے بیان وچ شائستگی تے ستھرائی پیدا کردتی اے۔اوہ اک محب وطن فنکار ہیسن۔اوہناں نے وطن دے حوالے نال کئی خوبصورت ترانے تے گیت لکھے نیں پر کئی زباناں دی جانکاری رکھن دے باوجود اوہناں نے ہور کسے زبان نوں اظہار دا وسیلہ نہیں بنایا۔ اوہ ساری حیاتی پنجاب دی دھرتی نال جڑے رہے تے ہمیش ماں بولی وچ ای اپنے جذبیاں دا اظہار کردے رہے۔
اوہ دردِ دل رکھن والے اک حساس فنکار سن تے مزدوراں ‘کساناں ‘غریباں‘ہینیاں تے ظلم دے پھنڈے ہوئے لوکاں نال بڑا پیار کردے سن۔ اوہ معاشرے وچ ہون آلی کھچ دھرو‘لٹ مار‘ظلم تے دھرو توں اکھاں میٹ کے نہیں سن رہ سکدے۔ اوہ لوکائی دی بھکھ ننگ‘ محرومیاں ‘مصیبتاں تے دکھ درد ویکھ کے تڑف اٹھدے سن۔
ہتھاں دے وچ پھڑ کے غم دے کاسے لوک
در در منگدے پھرن ادھارے ہاسے لوک
پتھر دے وچ کیڑا رب نوں دس پیندا
کیوں نہیں نظری آؤندے بھکھے پیاسے لوک
نور کپور تھلوی ہوریں پکے تے سچے مسلمان ہیسن۔ مذہبی قدراں دی آدر تے بزرگاں دی مانتا کردے سن۔ پیر سپاہیاں تے ڈبہ پیراں دے سخت خلاف سن۔اوہ مذہبی ٹھیکیداراں تے فتوے بازاں دی ہک ڈاہ کے نندیا کردے سن۔
واعظا اُلٹیاں سدھیاں دس نہ توں
مینوں رہن دے دین اسلام اُتے
فتنے نت توں نویں جگاونا ایں
نبی پاکؐ دے دین دے نام اُتے
اوہ آپ وی سچ بولدے تے دوجے قلم کاراں نوں وی غیرت دواؤندے رہندے کہ اوہ وی سچی گل کرن۔
دئیو قربانیاں ہن وقت نہیں گھر بیٹھ رہنے دا
خدا دی قسم ویلا آگیا ہن سچ کہنے دا
تسیں ڈردے اوہ کوڑے توں تسیں جیلاں توں ڈردے او
تسیں اے بزدلو چھپ کے بن آئی موت مردے او
اوہ جاگیرداراں‘وڈیریاں ‘سرمائے داراں تے کارخانے داراں نوں وی اوہناں دی جبرپسندی پاروں چنگا نہیں سن جاندے تے نعرے باز لیڈراں تے شعبدہ باز رہبراں توں وی نفرت کردے سن۔ اوہ ابوذریؓ سوچاں رکھدے سن۔ جیہڑی گل محسوس کردے‘بے دھڑک ہوکے کہہ دیندے تے کھروی توں کھروی تے کوڑی توں کوڑی گل کرن توں وی نہیں سن جھکدے۔
تینوں قوم نے کدے نہیں معاف کرنا
خطرناک دشمن پاکستان دا توں
تیرے وچ یہودی دی روح بولے
چولا لکھ پاویں مسلمان دا توں
نور کپور تھلوی ہوریں ایس گلے نصیب دے سکندر نیں کہ اوہناں دی موت توں مگروں اوہناں نوں زندہ رکھن آلے لوک ہیگے نیں۔جیس بندے دے رانا افتخار احمد ورگے پتر ہون جیہڑے اوہدے ناں دیاں مسیتاں بنوا سکدے ہون تے اظہار احمد گلزار جیہے مخلص تے ان تھک بھتیجے ہون جیہڑے اوہدیاں یاداں نوں تازہ رکھن لئی ادبی محفلاں سجاؤن دا حوصلہ رکھدے ہون تے اوہدی پنجھیاں ورھیاں دی کمائی دیاں کھیروں کھیروں سطراں نوں کھٹیاں کرکے ’’کلیاتِ نور‘‘دا روپ دین دا معجزہ وکھا سکدے ہون۔اوہ بندہ کدے نہیں مرسکدا۔اوہ زندہ رہوے گا۔ہمیش زندہ رہوے گا۔
*****
پرھیا دا پردھان ۔نور محمد چودھری

ہے صاحب دیوان‘ نور محمد چودھری
اپنی آپ پچھان‘ نور محمد چودھری
رجپوتاں دی شان‘ نور محمد چودھری
پرھیا دا پردھان‘ نور محمد چودھری

ماڑے دی گل سننے والا
اک چنگا انسان‘ نور محمد چودھری
جگر دی رت پیا کے جہنے
کیتے شعر جوان‘ نور محمد چودھری

نظماں ‘غزلاں ‘گیت‘ چومصرعے
جس دی ہے پہچان‘ نور محمد چودھری
پارکھاں تینوں ادب نگر دا
منیا اے سلطان‘ نور محمد چودھری

واہ لگدی توں ہون نہیں دتا
سجناں دا نقصان‘ نور محمد چودھری
سوغات تیری ’’کلیاتِ نور‘‘
ادب نوں کیتا دان نور محمد چودھری

ہے دعا اظہارؔ دی ہر دم
بخشے رب رحمان‘ نور محمد چودھری
لوکاں لئی تے جو کجھ وی اے
ساڈی تے ہے جان نور محمد چودھری
ڈاکٹر اظہار احمد گلزار
*****